Groeiende jeugdzorgkosten dreigen ten koste te gaan van zwembaden en bibliotheken

Hoe de financiering van de jeugdzorg nu geregeld is, is volgens Utrechtse gemeenten onhoudbaar. Als er niet snel meer geld komt, dreigen voorzieningen als bibliotheken en zwembaden dicht te moeten om de groeiende jeugdzorgkosten te betalen. Dat leidt volgens de gemeenten tot nog meer problemen bij jongeren.

Gemeenten zijn sinds 2015 verantwoordelijk voor de jeugdzorg. Daarvoor krijgen ze geld van het Rijk, maar volgens de gemeenten is dat bij lange na niet genoeg. De jeugdzorgkosten waren dan ook een belangrijk onderdeel van het Integraal Zorgakkoord (IZA) uit 2022, waar naast het Rijk en de gemeenten ook de zorgsector zijn handtekening onder zette. Het doel van dat akkoord was de zorg toekomstbestendig en betaalbaarder te maken.

Bij het ondertekenen van het IZA bedongen de gemeenten ook een aantal voorwaarden. Die kwamen er op neer dat gemeenten structureel meer geld zouden krijgen om hun zorgtaken, waaronder jeugdzorg, uit te voeren. Maar van dat extra geld hebben gemeenten vooralsnog niets gezien. Sterker nog, ze krijgen van het Rijk juist minder geld.

Bibliotheken en zwembaden sluiten

Daarom stapten de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) twee weken geleden uit het IZA totdat het kabinet meer geld vrijmaakt. Een noodzakelijke stap, zo laten bijna alle Utrechtse gemeenten weten. De jeugdzorg die ze op dit moment verplicht moeten aanbieden, slokt zo’n groot deel van hun budget op dat er geen ruimte meer is om in andere dingen te investeren.

In een gezamenlijke reactie laten De Ronde Venen, Montfoort, Oudewater, Stichtse Vecht en Woerden weten dat dat de problemen alleen maar groter maakt. “Als de jeugdhulp zoveel inzet blijft vragen dan betekent dit dat gemeenten om jeugdzorg te kunnen bieden moeten bezuinigen op voorzieningen in het voorveld, zoals de bibliotheek, jongeren en het sluiten van een zwembad”

Dat leidt volgens de gemeenten tot een vicieuze cirkel. Want zij vrezen dat dit soort bezuinigingen juist leiden tot meer hulpvragen op de lange termijn. Daarmee nemen de kosten nog verder toe waardoor er nog meer geld uit andere potjes gehaald moet worden.

Alle budget naar jeugdhulp

Alle Utrechtse gemeenten benadrukken wel dat ze achter het IZA staan. De gemeente Utrecht noemt het zelfs cruciaal dat de plannen doorgaan, om op die manier jongeren te helpen vóórdat ze in de jeugdzorg belanden. “Dat is op dit moment lastig, zo niet onmogelijk, omdat alle budgetten worden besteed aan de feitelijke jeugdhulp die op dit moment nodig is in de stad.”

De gemeente Woudenberg geeft aan dat ze door toedoen van het Rijk in een spagaat is beland. De gemeenten moeten jongeren met lichte zorgvragen eigenlijk eerder helpen en dat vraagt om investeringen. “Maar we kunnen niet investeren en bezuinigen tegelijkertijd. Doordat we als gemeente beperkte middelen hebben, kunnen we onvoldoende inzetten op preventie.”

Eemnes, dat als enige Utrechtse gemeente niet instemde met de resolutie, zegt het eens te zijn met de kritiek op het Rijk. “Zorgen stapelen zich op en de middelen nemen af. Terwijl de juiste zorg voor de jeugd onze toekomst is.” De gemeente stemde echter tegen omdat ze dat niet eerlijk vond tegenover de andere partners in het IZA, zoals huisartsen, de GGZ en het ziekenhuis.”

Zorgminister Fleur Agema (PVV) liet eerder aan de NOS weten te betreuren dat de gemeenten uit het IZA stapten en gaf aan te hopen dat ze weer terugkeerden aan de onderhandelingstafel. De gemeenten laten weten daar best voor open te staan, maar alleen als het Rijk hen ook tegemoet komt.

Vanaf 2026 gaat het Rijk fors bezuinigen op het gemeentefonds. Er wordt vanaf dan structureel 2,3 miljard euro minder overgemaakt naar gemeenten. Dit wordt ook wel het ravijnjaar genoemd en is een belangrijke reden dat de gemeenten nu uit het IZA stappen.

Volgens hen had het Rijk bij het ondertekenen van dat akkoord toegezegd dat het ravijnjaar er niet zou komen, maar nog altijd ontbreken er plannen voor 2026 en daarna én staan er forse preventiebezuinigingen op de planning.

Foto: Pexels

Bron: RTV Utrecht