Misverstanden – Column Roel Botter

Communicatie is de smeerolie waar de moderne maatschappij voor een groot deel afhankelijk van is. Het liefst zouden we de dingen al weten voordat ze gebeurd zijn. Snelheid is het toverwoord, de ander vóór zijn, tijd is geld tenslotte. Ooit ging het er wat primitiever aan toe. Toen de oermens zich begon te ontworstelen aan het ‘halfapenstadium’ en rechtop ging lopen om zich te ontwikkelen tot een vorm van homo erectus, gingen zijn verbale mogelijkheden niet veel verder dan wat keelklanken en gegrom. Gewapend met knotsen zetten ze hun argumenten kracht bij. Lange gesprekken waren niet aan de orde. Een vrouw versieren was een korte en duidelijke procedure: bij de ‘date’ kwam het er in het kort op neer dat je je uitverkorene aan haar haren naar je grot sleepte, een stuk zelf gevangen wild aanwees met je knots en haar bij een vuur aan het werk zette. Dat werd het bruiloftsmaal. Geen gehannes met gastenlijsten, bruidstaarten, trouwjurken en pakken. Daarna onder de dierenvellen en morgen weer een dag!

Tegenwoordig is het allemaal een stuk complexer en dan wil ik het niet over versieren en trouwen hebben, maar over waarmee ik begon; communicatie. Er wordt wat afgeleuterd in deze moderne tijd en in varianten die je bijna de adem benemen. De Soemeriërs konden duizenden jaren geleden al schrijven. Dat gebeurde op kleitabletten. Daarna kwamen de papyrusrollen – ja ik ga er even met grote stappen doorheen – monniken die boeken met de hand schreven, de boekdrukkunst ontstond, er kwamen kranten en daarna telegraaf en telefoon, waarmee het pleit was beslecht. Dat was het begin. Nee, niet van het einde, hoewel je gedachten wel eens de neiging hebben die kant uit te gaan. De wereld is een heksenketel geworden. Een digitale woordenbrij cirkelt als een buitenaardse wolk van nullen en enen rond de aardkloot.

Ik herinner mij nog dat telefoneren een gewichtige bezigheid was. Zo kort na de oorlog hadden weinig mensen een aansluiting. Wij hadden een nummer met drie cijfers. Mijn oudste broer was op een dag met mijn jongste zusje aan het spelen, die pas had uitgevonden hoe je iemand groet. Ze zei tegen iedereen “dada” terwijl ze met haar handje wapperde. Toen de telefoon ging zat hij nog steeds in die ‘dada modus.’ Dat en het feit dat hij telefoneerde met de directeur van een timmerfabriek maakte hem zo nerveus dat hij het gesprek afsloot met “dada.” Ik vrees dat de man zich niet helemaal serieus genomen voelde.

Maar het kan erger. Nog niet zo lang geleden werd ik gebeld door een alleraardigst familielid waarmee ik het contact na lange tijd had opgefrist. We hadden elkaar lang niet gesproken. Ze wist van mijn passie voor geschiedenis en met name de lokale. Maar de vraag die ze me nu stelde kon ik niet goed duiden. “Of ik interesse had in twee boerenhondjes, ” althans, dat verstond ik. “Ze zijn van je oma geweest en nog prachtig gaaf.” Ik begreep het niet. Mijn oma is in 1873 op kasteel ’s Heeraartsberg geboren en in 1963 overleden. Wat moesten dat in vredesnaam voor hondjes zijn? Welk ras? Maar het werd snel duidelijk en eigenlijk ook weer niet want ze zei: “Nee geen boerenhondjes, maar hoerenhondjes.” Ze is een gerespecteerde dame van onbesproken gedrag, die de leeftijd der zeer sterken allang heeft overschreden, waardoor mijn verwarring alleen maar groter werd. Maar ze legde het uit. Het ging om keramieken hondjes van zo’n 20 centimeter groot. Die werden, zo vertelde ze mij, vroeger bij dames van lichte zeden op de vensterbank gezet. Was de dame vrij dan stonden de hondjes met de rug naar elkaar, was ze bezet dan stonden de snuitjes gezellig naar elkaar toe gericht. Ik ben er zeker van dat mijn oma dat nooit heeft geweten. Dit soort misverstanden zou in de oertijd, met een knots als microfoon, geen kans maken. Communicatie is mooi, maar het moet wel duidelijk gebeuren. Dada!